Ufak Tefek Şeyler Yazılar

Osmanlı Döneminde Kapan Ne Demek? Osmanlı İmparatorluğu’nda “kapan” kelimesi, sadece büyük kantar ve terazilerin bulunduğu yerleri değil, aynı zamanda bu tür ölçü aletlerinin kullanıldığı toptan satış noktalarını ifade ederdi. Bu mekanlar, ticaretin düzenli ve denetimli bir şekilde yapılmasını sağlayan önemli kurumlardı. [1] Osmanlı’da Kapan Türleri Osmanlı döneminde farklı türde kapanlar bulunmaktaydı. Bunlar, satılan malın türüne göre adlandırılmıştır. Örneğin: – Un Kapanı (Kapan-ı Dakīk): Tahıl ve un ticaretinin merkeziydi. İstanbul’daki Unkapanı, Haliç kıyısında yer alır ve Anadolu’dan gelen tahılların ilk karşılaştığı büyük toptan satış noktası olarak ün kazanmıştır. – Yağ Kapanı: Zeytinyağı ve diğer yağ çeşitlerinin toptan satıldığı noktalardı. Helva, sabun…

Mantarın Sapları Doğranır Mı? Psikolojik Bir Mercekten İnceleme Bir psikolog olarak, insan davranışlarını çözümlemeye çalışırken, küçük ayrıntıların büyük anlamlar taşıyabileceğini hep fark etmişimdir. Her seçim, her hareket ve hatta en basit görünebilecek eylemler, derin psikolojik süreçlerin bir yansıması olabilir. Örneğin, mantarın saplarını doğramak… Sadece mutfakta bir alışkanlık mı, yoksa bir insanın hayatına dair daha derin bir psikolojik anlam mı taşır? Birçok kişi, mantarın saplarını doğramak yerine sadece baş kısmını kullanır, peki ya bu seçimin arkasında bilinçli ya da bilinçdışı psikolojik bir neden var mıdır? Bu yazıda, mantarın saplarının doğranıp doğranmaması üzerinden insan davranışlarının bilinçli ve bilinç dışı dinamiklerini inceleyeceğiz. Bunu…

Karar Verme Süreci Ne Demek? Farklı Yaklaşımların Kesiştiği Yerde Akıl, Duygu ve Etki Bir konuyu farklı açılardan tartışmayı seven biri olarak şunu fark ediyorum: İşte, evde, sosyal hayatta… kararlar bizi biz yapıyor. Peki “karar verme süreci” dediğimiz şey tam olarak ne? Bir grafikten, bir içgörüden, bazen de kalbimize düşen bir sezgiden mi ibaret? Gel, bu yazıda hem veriye yaslanan hem de insan hikâyelerini ciddiye alan bir mercekten bakalım ve birlikte düşünelim. Karar Verme Süreci Ne Demek? (Kısa Tanım, Net Çerçeve) Karar verme süreci; bir problemin tanımlanması, ilgili verilerin toplanması, seçeneklerin üretilmesi, alternatiflerin değerlendirilmesi, tercih edilen seçeneğin hayata geçirilmesi ve sonuçların…

Karamsarlık genetik mi? Bilimin söylediği, hayatın öğrettiği Hepimizin o karanlık camdan baktığı anlar var. Bir projeye başlarken “ya tutmazsa?” diye içi burkulan, ilişkide en kötü senaryoyu önce kuran, haberlere bakınca içi daha da daralan yanımız… Peki bu eğilim, yani karamsarlık, doğuştan gelen bir kader mi? Bugün kahvenizi alın; genlerden epigenetiğe, kültürden algoritmalara uzanan bir yolculuğa çıkıyoruz. Söz, bilim kadar hayatın içinden örnekler de var. Karamsarlığın kökenleri: Evrim, beyin ve biyoloji Negatiflik yanlılığı (negativity bias) diye bir şey var: Beynimiz kötü olana iyi olandan birkaç kat daha duyarlı. Atalarımız için bu, hayatta kalma meselesiydi; çalıların arasındaki hışırtıyı “rüzgâr” değil de “yırtıcı”…

Karacasu’da Ne Var? Farklı Gözlerden Aynı Manzaraya Bakmak Karacasu… İsmini duyduğumuzda kimimizin aklına Ege’nin bereketli toprakları, kimimizin aklına ise tarihin tozlu sayfalarından çıkmış antik kentler gelir. Benim içinse Karacasu, herkesin aynı soruya farklı yanıtlar verdiği bir merak konusu: “Karacasu’da ne var?” Bu yazıda konuyu tek bir açıdan değil, farklı gözlüklerle ele alacağız. Çünkü her bakış açısı, bu güzel ilçenin başka bir yüzünü gösteriyor. Hadi gelin birlikte keşfedelim ve yazının sonunda siz de kendi cevabınızı verin. — Erkeklerin Objektif Bakışı: Veriler, Rakamlar ve Gerçekler Birçok erkeğin yaklaşımı “önce bilgi” olur. “Karacasu’da ne var?” sorusuna yanıt ararken de bu bakış açısı öne…

Hücre Duvarının Üzerinde Ne Bulunur? Kültürler Arası Bir Antropolojik İnceleme Antropolojinin büyüleyici dünyasına adım attığınızda, insan kültürlerinin ne denli çeşitlendiğini ve her birinin kendine özgü yaşam biçimleriyle nasıl şekillendiğini keşfetmek, sizi derin bir yolculuğa çıkarır. Her toplumun, her kültürün, kendi varoluşunu inşa etmek için kullandığı ritüeller, semboller, topluluk yapıları ve kimlikleri vardır. Bu yazıda, mikro bir perspektiften insan biyolojisi ve toplumu arasındaki ilişkiyi inceleyecek ve hücre duvarının üzerindeki “izlerin” toplumların kültürel kimlikleriyle nasıl örtüştüğüne bakacağız. Hücre Duvarının Simgesel Anlamı: Biyolojiden Kültüre Antropolojide “hücre” terimi, biyolojik birimlerin yanı sıra, toplumsal yapıları anlatmak için de sıklıkla kullanılır. Hücre duvarı, bir organizmanın dış…

Huzura Kavuşmak: Bilimsel Bir Bakışla Duygusal Dengenin Peşinde Hepimiz, hayatımızın bir döneminde “huzura kavuşmak” diye bir şey aradık, değil mi? Bazen stresli bir günün sonunda, bazen karmaşık bir problemle karşılaştığımızda, bazen de her şeyin tam yerli yerinde olduğu bir anda… Huzur, sanki herkesin özlemle aradığı ama tam olarak ne olduğunu bir türlü tarif edemediği bir kavram. Ama belki de huzurun ne olduğunu bilimsel bir bakış açısıyla anlamak, bu karmaşık duyguyu daha anlaşılır kılabilir. Gelin, birlikte bilimsel bir lensle huzura kavuşmak ne demek, keşfedelim. Huzur ve Beyin: Duygusal Dengenin Temeli Huzura kavuşmak, aslında bir tür içsel dengeye ulaşmak demektir. Bunu, beyin…

Homojen Ortam Ne Demek? Felsefi Bir İnceleme Bir Filozofun Bakışı: Dünyayı Tekdüze Görebilmek Düşüncenin derinliklerine daldığımızda, her şeyin ne olduğunu, nasıl olduğunu ve neden olduğunu sorgularız. Felsefenin doğasında bulunan bu sorgulayıcı yaklaşım, sadece soyut ideaları değil, aynı zamanda çevremizdeki somut dünyayı da anlamamıza yardımcı olur. Bu yazıda, “homojen ortam” kavramına odaklanmak istiyorum. Bir ortamın homojen olması, çeşitli unsurlarının birbiriyle uyumlu, aynı veya benzer olmasını ifade eder. Fakat bu basit tanımın ötesine geçip, homojenliğin felsefi, etik, epistemolojik ve ontolojik boyutlarını irdelemenin önemini görüyorum. Bir filozof olarak, her şeyin eşit ve tekdüze olduğu bir ortamda insanın nasıl var olacağı, bilginin nasıl şekilleneceği…

En İyi Kavurma Nereden Olur? Bilimsel Bir Bakış Herkese merhaba! Bugün, hepimizin sevdiği o eşsiz lezzetli kavurmayı bilimsel bir bakış açısıyla inceleyeceğiz. “En iyi kavurma nereden olur?” sorusunu, yalnızca mutfak bilgilerimizle değil, aynı zamanda etin kalitesi, pişirme teknikleri ve beslenme bilimiyle de ele alacağız. Bilim, yediğimiz yemeklerin kalitesini nasıl etkiliyor? Etin lezzetini ve kıvamını belirleyen faktörler neler? İşte bunları keşfetmek için sizleri biraz bilimsel bir yolculuğa davet ediyorum! Kavurmanın Temeli: Etin Kalitesi Kavurma yaparken, etin kalitesi hiç şüphesiz en önemli faktördür. Bilimsel olarak, etin kalitesini belirleyen temel unsurlar arasında etin kesimi, hayvanın yaşadığı çevre ve beslenme düzeni bulunur. Örneğin, iyi…